Spantechniek

Om een werkstuk te kunnen bewerken moet het éérst zo stabiel mogelijk worden opgespannen.
Over het algemeen worden voor draaibewerkingen voornamelijk klauwplaten en spantangen gebruikt en voor freesbewerkingen worden machineklemmen, spankikkers e.d ingezet.
Er zijn tegenwoordig tal van spanmiddelen beschikbaar waarbij het steeds meer voorkomt dat de verschillende spanmiddelen die voor één specifieke bewerkingsvorm zijn ontworpen (frezen of draaien) op zowel frees als draaibanken kunnen worden gebruikt.

Frezen

Eén van de aspecten die het verspanen extra spannend maken is de manier waarop je werkstukken opspant. Het is van belang om het gereedschap maar zeker óók het werkstuk stabiel op te spannen. Met een juiste of onjuiste opspanning staat of valt de bewerking.
Onstabiliteit veroorzaakt trillingen en daardoor onnodige gereedschapslijtage.
Je hebt vast zelf ook wel eens meegemaakt je zit op een terrasje en denkt te gaan genieten van een heerlijk koud pilsje, maar wanneer je het glas van tafel wilt pakken beland een kwart van de inhoud op tafel omdat deze wiebelt. Al gauw ben je geneigd om het probleem te lijf te gaan door één of meer bierviltjes onder één van de tafelpoten te plaatsen. Verstandiger zou zijn dat de uitbater een tafel had gekozen met drie in plaats van vier poten. Een tafel met drie poten staat altijd onder elke omstandigheid stabiel. Deze wetenschap kun je ook toepassen in de spantechniek zo is het aan te bevelen om het werkstuk dat je wilt opspannen bij voorkeur op drie aanlegvlakken te steunen. Dit geldt niet alleen voor het oplegvlak vlak maar óók voor de zijvlakken rekening houdend met de richting van de verspaningskrachten.

Onderteuning
	Links afb.1 een stabiele opspanning, omdat er gebruik is gemaakt van drie oplegpunten kan het voorwerp niet wiebelen.
	De meest ideale opspanning is volgens de 3-2-1 regel hierbij zijn de bewegingsmogelijkheden het meest beperkt (afb. 2) Het dient aanbeveling om de snijrichting zodanig te kiezen zodat het werkstuk schuin in de hoek wordt gedrukt tijdens het bewerken. - Span zo mogelijk volgens de 3-2-1 regel - Span het werkstuk zo diep mogelijk in de machineklem, klauwplaat of spantang
	De traditionele machineklem is ook nog steeds goed bruikbaar let er hierbij op dat de verspanende krachten naar de vaste bek zijn gericht. Maak er de gewoonte van om de klem wanneer je deze op de machine plaatst altijd uitklokt, dit voorkomt fouten.
	Uitklokken Goed en snel een machineklem klokken op de machine is geen kunst maar slechts een kwestie van de juiste aanpak. Monteer de klem op de spantafel van de machine, ongeacht waarmee je de klem op de tafel monteert draai de bouten nagenoeg handvast waarna je één van de bouten iets vaster draait als de rest . Afb. 4 Hierdoor creëer je één enkel punt waarmee de klem om zijn as kan draaien en je de klem met enkele tikken met een kunststof hamer binnen een honderdste mm nauwkeurig uitklokt. Span een geharde geslepen vulplaat in de machineklem (zie afb. 4) zet de klok haaks op de vulplaat en laat de machineklem in ijlgang langs de klok bewegen. Stel je meet een afwijking van 0,03mm over de gehele lengte van de vulplaat, ga dan als volgt te werk: verplaatst de machinetafel naar de tegenovergestelde zijde van waar je die ene bout extra hebt vast gezet en tik nu met de kunststof hamer tegen de klem zodat de uitslag van 0.03mm naar nul gaat. Controleer nogmaals met de meetklok of er nog een afwijking is te zien. Zo ja herhaal dan voorgaande aktie net zolang totdat de klok géén uitslag meer heeft. Trek nu de bouten kruislings vast en controleer voor de zekerheid nogmaals de rechtloop met de meetklok.

Naast de traditionele machineklem zijn er inmiddels tal van andere (moderne) spanmiddelen zo zijn er tal van opspankikkers, hand snelspanners, hydraulische klemmen, nulpuntspanplaten enz. hieronder volgt een overzicht van de diversiteit in spanmiddelen

Machineklemmen
Spankikkens

Nulspansystemen

Hieronder volgen enkele Youtube filmpjes van nulpuntspansystemen

Filmpje 1
Filmpje 2
Filmpje 3

Machineklemmen

Machineklemmen zijn er in diverse uitvoeringen we kunnen een onderscheid maken tussen handbediende en hydraulische klemmen.
De handbediende klemmen worden voornamelijk gebruikt om enkele stuks te bewerken de hydraulische klemmen voornamelijk voor seriewerk.
Verder kunnen we handbediende machineklemmen opdelen in vaste en instelbare klemmen d.w.z dat deze klem onder verschillende hoeken kan worden ingesteld.

Draaien

De meeste conventionele draaibewerkingen worden uitgevoerd in een klauwplaat of een spantang.
Beide hebben hun voordelen en beperkingen spannen in de klauwplaat vergt vaak wat meer handelingen dan het spannen in een spantang.

Klauwplaat

Een klauwplaat heeft losse verwisselbare bekken voor het inwendig en uitwendig spannen, ze zijn verkrijgbaar in geharde en zachte uitvoering waarbij de harde klauwen worden gebruikt voor het voordraaien, en de zachte klauwen voor het nadraaien. Een groot nadeel van het draaien in de klauwplaat is dat bij het omspannen er een z.g omspanfout ontstaat.
Wanneer een werkstuk van twee kanten moet worden bewerkt bestaat de mogelijkheid om de z.g. omspanfout te voorkomen door de tweede bewerking in zachte uitgedraaide klauwen te spannen. Alvorens de tweede bewerking op te spannen moeten de zachte klauwen éérst worden uitgedraaid op de diameter van het te spannen werkstuk. Dit gaat als volgt:
1. Eérst de bewerkte diameter van het half bewerkte werkstuk meten met bij voorkeur een uitwendige schroefmaat.
2. zachte klauwen monteren en een schijf met een diameter achter in de klauwen spannen met een dusdanige afmeting zodat de klauwen enkele millimeters in diameter kleiner zijn afgesteld als het werkstuk.

Zachte klauwen kunnen in elke willekeurige vorm worden uitgedraaid die nodig is om het werkstuk op te spannen.
De klauwen kunnen alleen worden uitgedraaid in gespannen toestand van de klauwplaat.
Om de klauwen uit te draaien in gespannen toestand zijn verschillende toebehoren en methodes mogelijk. Vaak worden de bekende uitdraairingen hiervoor gebruikt, maar deze hebben het nadeel dat niet de hele diepte/hoogte van de klauw uitgedraaid kan worden en er veel verschillende ringen nodig zijn.
Het voordeel van aparte ringen is de veiligheid, omdat een betrekkelijk korte beitel gebruikt kan
worden om de klauwen uit te draaien. Eén complete set is bruikbaar voor meerdere klauwplaat
diameters.
Klauwen kunnen ook uitgedraaid worden met een verstelbare uitdraairing, er is dan maar één opspanring nodig om een reeks uit te kunnen draaien. Deze verstelbare uitdraairing is eenvoudig en snel te bedienen.
Bij het gebruik van verstelbare uitdraairingen in combinatie met een spancilinder moet de spandruk op de meter gereduceerd worden tot maximaal 8 bar om beschadiging van de spanring te voorkomen.
Uitdraairingen zijn er in diverse uitvoeringen